Пятніца, 12 Cтудзеня 2001

Сёньня

Першай рэакцыяй Дзьмітрыя Шчыгельскага на тое, што яго заключэньне апублікаванае, было зьдзіўленьне, хаця пасьля ён сказаў, што даў згоду на публікацыю. Я папрасіла Дзьмітрыя Шчыгельскага расказаць гісторыю падрыхтоўкі матэрыялу.

(Шчыгельскі: ) “Складанае было пытаньне распаўсюджваньня. Бо лекар сам па сабе ня мае доступу, знаёмстваў, каб усё гэта давесьці да ведама грамадзкасьці. Я не магу называць прозьвішчы, канкрэтныя тэхналягічныя шляхі – зь вядомых прычынаў… На каго гэта разьлічана? Разьлічана перадусім на беларускую аўдыторыю, бо склад асобы Лукашэнкі – гэта склад асобы вельмі хворай і вельмі няшчаснай. Склад, блізкі да асобы Гітлера і Сталіна. Людзі такога тыпу ва ўладзе вельмі небясьпечныя і маюць разьвіцьцё – псыхапатыя ва ўладзе. Паступова будзе значна пагаршацца стан псыхічнага здароўя і, як вынік, мэтады, якія будуць выкарыстоўвацца…”

(Караткевіч: ) “Вы сказалі, што доктару цяжка выйсьці на крыніцы распаўсюджваньня інфармацыі. Як усё-ткі ўдалося падрыхтаваны Вамі матэрыял распаўсюдзіць?”

(Шчыгельскі: ) “Працэс такі: я перагаварыў зь некалькімі людзьмі. Пасьля гэтага ў мяне пачаліся праблемы. І тыя людзі, якія дапамагалі ў зборы архіву, бо перад публікацыяй работы для таго, каб зрабіць такога кшталту асьведчаньне, патрэбны вельмі вялікі архіў. Архіў з запісамі ўсіх выступаў – гэта вялікі відэаархіў. І іншыя сьведчаньні людзей, якія зь ім блізка працавалі, кантактавалі. І вось на гэтым этапе, калі я зьвярнуўся па дапамогу, мне дапамаглі. І потым, а гэта было больш як праз год пасьля пачатку працы, да верасьня мінулага году – тады плянавалася, як гэта зьдзейсьніць”.

(Караткевіч: ) “Вы пачалі працаваць над гэтым заключэньнем, як Вы сказалі, зьбіраць інфармацыю. Што Вас падштурхнула?”

(Шчыгельскі: ) “У 1994 годзе пад час прэзыдэнцкіх выбараў практычна ўсе псыхіятры, зь якімі я на той момант кантактаваў, у адзін голас сталі сьцьвярджаць, а, у прынцыпе, гэта нават ня я паставіў дыягназ, гэта паставілі адначасова многія псыхіятры, – пра тое, што гэты кандыдат у прэзыдэнты адрозьніваецца адхіленьнямі, якія надта нагадваюць псыхапатыю. А працаваць я пачаў ад 1996 году, калі ўжо дакладна пачаў працаваць над гэтай тэмай”.

(Караткевіч: ) “Цікаўнасьць псыхіятраў да асобы Аляксандра Лукашэнкі ў той час, калі ішла прэзыдэнцкая кампанія 94 году, яна была выкліканая прафэсійнай цікавасьцю, альбо былі нейкія замовы з боку іншых кандыдатаў або дзяржаўных структураў?”

(Шчыгельскі: ) “Мне не вядома аб нейкіх запытах. Сам стыль паводзінаў пад час правядзеньня выбарчай кампаніі адразу прыцягнуў увагу псыхіятраў, і, фактычна, з году 96-га не было такой ардынатарскай псыхіятрычнай лякарні ў Беларусі, у якой бы пасьля чарговага выступу не абмяркоўвалася б сымптаматыка Аляксандра Рыгоравіча”.

(Караткевіч: ) “Вы сказалі, што ў людзей, якія дапамагалі зьбіраць інфармацыю, і ў вас асабіста, пачаліся праблемы. Што Вы мелі на ўвазе, што Вы называеце праблемамі?”

(Шчыгельскі: ) “Я маю на ўвазе наяўнасьць віжаваньня, тое, што ў мяне было ўражаньне, што ўзломваўся кампутар, дзе ляжалі файлы з самой працай, было таксама ўражаньне, што ў маёй кватэры былі людзі. Мне сказалі: прабач, але нават тыя, хто трымаў гэтую працу ў руках на цяперашнім этапе, падлягаюць вялікай небясьпецы, ня кажучы ўжо пра цябе. У кампутары ў мяне, натуральна, усё было зашыфраванае, пасьля было зрроблена шмат копіяў, і яны захоўваліся. У пачатку сьнежня былі зробленыя відэазапісы і сама праца была памножаная. Усё гэта было перададзена на захаваньне ў розныя месцы”.

(Караткевіч: ) “У Вас ёсьць спасылкі на артыкулы канстытуцыі. Ці Вы кансультаваліся з прафэсійнымі юрыстамі?”

(Шчыгельскі: ) “Уласна, заяву я пісаў цалкам сам, але пасьля яе праглядалі, некалькі разоў я кансультаваўся з юрыстамі. У выніку атрымалася тое, што атрымалася”.

(Караткевіч: ) “Ці ведаеце Вы пра нейкія спробы ацаніць стан псыхічнага задроўя Аляксандра Лукашэнкі з боку міжнародных псыхіятраў-экспэртаў?”

(Шчыгельскі: ) “Я такой інфармацыяй не валодаю. Адной з мэтаў маёй працы было тое, каб была праведзеная міжнародная экспэртыза. Апрача таго, калі Аляксандар Рыгоравіч захоча, так бы мовіць, высьветліць адносіны, я буду рады сустрэцца зь ім у любым судзе апрача, натуральна, беларускага; там, дзе існуе нармальнае заканадаўства, якое рэгулюе пытаньні псыхіятрычнай эскпэртызы, псыхіятрычнага асьведчаньня, якое дазваляе розным бакам даводзіць свае погляды”.

(Караткевіч: ) “У распаўсюджаных відэазапісах і пісьмовых матэрыялах Вы гаворыце, што Вам небясьпечна жыць у краіне, Вы не хацелі б жыць у краіне, якой кіруе псыхічна ненармальны чалавек. Я б хацела, каб Вы крыху для нашых слухачоў расказалі, калі Вы выехалі, які ў Вас цяпр статус?”

(Шчыгельскі: ) “Статусу ў мяне ніякага няма. У залежнасьці ад разьвіцьця падзеяў я, вядома, буду плянаваць свае дзеяньні. Мне пакуль цяжка сказаць, з амэрыканскім бокам ніякіх перамоваў не вялося. Я, шчыра кажучы, думаю, што амэрыканцы нават не падазраюць аб маім знаходжаньні ў краіне”.

(Караткевіч: ) “Вы не зьвярталіся па палітычны прытулак?”

(Шчыгельскі: ) “Я прыехаў афіцыйна па гасцявой візе. Прытулку на дадзены момант я не прасіў”.

(Караткевіч: ) “А ці плянуеце Вы яго папрасіць?”

(Шчыгельскі: ) “Магчыма. Пабачым, як будуць разьвівацца падзеі ў Беларусі, якая будзе рэакцыя”.

Гутарыла

Вольга Караткевіч, Прага