Незадоўга да заканчэньня свайго тэрміну, прэзыдэнт ЗША Біл Клінтан спрабуе
вывесьці з тупіку блізкаўсходні мірны працэс. Учора ён правёў тэлефонныя
гутаркі зь лідэрамі Ізраіля і палестынцаў, а сёньня Клінтан сустракаецца
ў Вашынгтоне з Ясірам Арафатам. Аднак, насуперак аптымістычным заявам,
ніводзін з трох бакоў не разьлічвае на тое, што апошнія амэрыканскія прапановы
прывядуць да хуткай разьвязкі крызісу на Блізкім Усходзе.
Сутнасьць амэрыканскай прапановы палягае найперш у тэрытарыяльных саступках
палестынцам. Будучая палестынская дзяржава атрымала б кантроль над усходняй
часткай Ерузаліму ўключна з мячэтам Аль-Агса на т. зв. Храмавым пагорку,
які адначасова зьяўляецца сьвятым месцам для габрэяў. Палестынцы агулам
атрымалі б 95 адсоткаў тэрыторыі заходняга берагу Ярдану і поўнасьцю сэктар
Газа, захопленыя Ізраілем пад час вайны 67 году. У замен палестынцы пагадзіліся
б прызнаць этнічны статус кво: гэта значыць, што на палестынскіх тэрыторыях
засталіся б габрэйскія пасяленьні, а 3,7 тысячаў палестынскіх уцекачоў
мусілі б адмовіцца ад вяртаньня ў свае дамы.
Улады палестынскай аўтаноміі афіцыйна і канчаткова ня выказаліся наконт
прапановы Клінтана, хаця і пагадзіліся прыехаць ў Вашынгтон. “Гэта будзе
вырашальны візыт, які акрэсьліць будучыню мірнага працэсу,” – заявіў прадстаўнік
Арафата Абурэдэнэх, хаця сустрэча палестынскага лідэра з Клінтанам разьлічаная
ўсяго толькі на абмеркаваньне амэрыканскай прапановы. Ізраіль, з свайго
боку, адмовіўся ад прыезду ў Вашынгтон, але ўхваліў прапановы Клінтана
ў якасьці “ падставы для далейшых перамоваў” пры ўмове, што тое ж самае
зробіць палестынскі бок.
Скептыцызм адносна вынікаў апошняй амэрыканскай ініцыятывы ўзмацняе
разьвіцьцё падзеяў на Блізкім Усходзе. Напярэдадні свайго візыту ў Вашынгтон
Ясір Арафат заявіў, што “ ягоны народ поўны рашучасьці працягваць“ барацьбу
і супрацьстаяньне ізраільскай агрэсіі”. З свайго боку, выступаючы перад
прызыўнікамі, прэм’ер Ізраіля Барак ня выключыў і такой магчымасьці, што
ў бліжэйшы час ня будзе ніякага пагадненьня з палестынцамі. У такой сытуацыі
“ізраільская армія будзе вымушаная дзейнічаць супраць тых,
хто адказны за гвалт,” – паведаміў Барак.
Мінулай нядзеляй у габрэйскім пасяленьні Офра на заходнім беразе Ярдану
палестынцы забілі Бэньяміна Зіф Каганэ і ягоную жонку Талью. Ён быў сынам
вядомага габрэйскага экстрэміста, рабіна Мэіра Каганэ, забітага ў 90 годзе
ў Нью Ёрку, і ўзначальваў экстрэмісцкую расісцкую арганізацыю “Каганэ жыве”,
якую сем гадоў таму ізраільскія ўлады забаранілі. Таксама ў нядзелю загінуў
генэральны сакратар руху Аль-Фатах – Сабэт. У панядзелак, пад час пахаваньня
Сабэта, тысячы палестынцаў дамагаліся помсты за ягоную сьмерць. Таго ж
дня, дакладна ў 36-ю гадавіну заснаваньня Аль-Фатах, магутны выбух скалануў
мястэчка Нэтанья ў цэнтры Ізраіля. У выніку тэракту былі параненыя больш
за 40 чалавек. “ Гэта вельмі сурьёзная атака. Мы ня можам зьмірыцца з сытуацыяй,
калі не бывае дня без атакі. За ўсё гэтае поўнасьцю адказны адзін чалавек-
Ясір Арафат,” – заявіў намесьнік прэм’ера Ізраіля Бэн Эліязар. “Наш адказ
будзе рашучы і неадкладны,” – дадаў ён. Сілы бясьпекі Ізраіля былі прыведзеныя
ў стан найвышэйшай гатовасьці. Неадкладна былі заблякаваныя акупаваныя
тэрыторыі ўлучна зь міжнародным лётнішчам у Газе, а таксама поўнасьцю забаронены
ўезд палестынцаў ў Ізраіль.
Дагэтуль у канфлікце загінулі як мінімум 298 палестынцаў, 13 ізраільскіх
арабаў і 43 ізраільцяніна. Мяркуючы па радыкалізацыі настрояў з абодвух
бакоў, гэта не апошнія ахвяры.
Кастусь Бандарук, Прага
|
