Панядзелак, 29 Траўня 2000

Сёньня

(Карэспандэнт: ) “Спадар Шушкевіч, распавядзіце, калі ласка, якім чынам Вы трапілі ў наўпроставы эфір Беларускае тэлевізіі, і што адбывалася ў тэлестудыі “Панарамы” перад Вашым выступам і пасьля таго, як вядучы Казіятка перапыніў Вас на паўслове. Ці прысутнічала ў студыі ці апаратнай высокае тэлевізійнае начальства?”

(Шушкевіч: ) “Тыя абяцаньні, што нам дадуць прамы эфір, доступ да сродкаў масавай інфармацыі, трэба неяк пацьвердзіць. Увесь час, напрыклад, амбасадар Вік – прадстаўнік АБСЕ – гаворыць, што сытуацыя паляпшаецца. Як у пацьверджаньне гэтага мне тэлефануе вось гэты самы Казіятка – я ўпершыню яго чуў. І да гэтага ніколі ня бачыў, бо не ўключаю гэтую праграму, ведаючы, што ў яго там напарнік ці начальнік такую бязглуздзіцу нясе, што сорам слухаць.

Тым ня менш, ён зьвярнуўся да мяне і кажа, што яны гатовыя запісаць камэнтар аб тым, як я стаўлюся да дыялёгу. Я сказаў, што ні па якому пытаньню для “Панарамы” ня буду нічога запісваць, таму што яны ўсё гэта зьнявечаць, і я вельмі не хачу выглядаць дурнем. Тады ён кажа, што калі дойдзе да прамога эфіру, дык калі ласка, але ня больш за дзьве хвіліны. Я кажу: “Дзякую, мне дастаткова”.

Я зразумеў так, што адмовіцца ня маю права. Вы ўяўляеце, што будзе, калі яны запішуць тэлефонную размову, у якой я адмовіўся ад прамога эфіру? Я ведаў, што будуць нейкія правакацыі, але ня ведаў якія. Тым ня менш, я пайшоў да яго. Размова была даволі цікавай аб маёй паездцы ў Злучаныя Штаты, аб тым, што я там рабіў. Я гаварыў, што Злучаныя Штаты добра ставяцца да станоўчых зьменаў у нас, яны адстойваюць стандарты дэмакратыі, правоў чалавека, і мне было цікава там працаваць. Я сказаў, у якіх унівэрсытэтах я чытаў лекцыі, дзе я выступаў.

Здавалася, што ён сапраўды цікавіцца. Але гэта было зроблена, каб мяне заспакоіць і зрабіць нейкую нечаканасьць. Шчыра кажучы, я ня вельмі зьвяртаў увагу на пытаньні. Што мяне абразіла: перад гэтым перадача ішла пра расейскія рэгіёны і беларускія вобласьці разам з гэтымі расейскімі рэгіёнамі, і мой родны Менск, як нейкі прыдатак да гэтай цэнтральнай Расеі, зьбіраўся на нейкую там нараду. І усё гэта выхвалялася, што гэта на карысьць. І ніводнай лічбы на карысьць нейкіх станоўчых зьмен у нас.

Я фактычна сядзеў ужо абураны тым, што больш чым 50% прысьвечана Расеі беларускай перадачы, і аніякай карысьці ад усіх гэтых кантакаў. А пасьля – ваенна-палітычны саюз, ваенная ідэалёгія і гэтак далей. І пасьля гэтага нечаканае пытаньне. Я пачаў гаварыць. Гэта не спадабалася, я быў абарваны. Вось уся гісторыя. Ніякага начальства не было”.
 
(Карэспандэнт: ) “Чым, на Вашую думку, былі выкліканыя такія паводзіны вядучага “Панарамы”?”

(Шушкевіч: ) “Думаю, што ён атрымаў заданьне з двух пунктаў. Першае, пацьвердзіць, што апазыцыя, і я асабіста, маем доступ да прамога эфіру, і другое – зьняважыць, каб адбіць ахвоту шукаць прамы эфір”.

(Карэспандэнт: ) “Цяпер у Вас ёсьць магчымасьць сказаць людзям тое, пра што Вам не далі сказаць на дзяржаўнай тэлевізіі. Калі ласка…”

(Шушкевіч: ) “Я выкарыстаю дзьве хвіліны з вашага дазволу. Я хацеў сказаць, што беларусы сёньня працуюць ня горш, чым іхныя заходнія суседзі, што талентам мы не пакрыўджаныя, што людзі сумленныя, працавітыя і шчырыя, і што заробкі нашых заходніх суседзяў у 5-8 разоў перавышаюсь заробкі беларусаў. Куды дзяюцца тыя грошы, калі мы працуем нядрэнна, і калі рэжым сьцьвярджае рост валавага ўнутранага прадукту? Адказ адзін (рэжым ня можа ў такіх маштабах хлусіць): проста крадуць тыя, хто над намі.

Глядзіце: вырубаюцца беларускія лясы, адміністрацыя прэзыдэнта здае нешта ў арэнду ў горадзе Менску, атрымлівае грошы, якія ня йдуць у бюджэт. Народ проста абрабоўваюць. Трэба зьвярнуць на гэта ўвагу, трэба быць пільнымі.

Я хацеў сказаць, што гэта разумеюць і нашыя далёкія суседзі, бо ў часе паездкі быў у Сусьветным банку, МВФ, і каб Беларусь пацьвердзіла сваю сумленасьць і падпарадкаванасьць закону, яна магла б атрымаць шалёныя крэдыты. Я проста гарантую, што гэта можа быць. Мы маглі б пайсьці хутчэй, чым палякі. Я перакананы ў гэтым. Народ засумаваў па добрай працы. І гэта можна зварухнуць. Ёсьць рынак, ёсьць патрэба ў гэтым.

Але ўрад кіруецца палітрукоўскімі лёзунгамі. І калі адзін чалавек лічыць, што ён разумнейшы за іншых, гэта так званы вонкавы розум. Паглядзіце, што сёньня робіцца ў 20 км ад Менска і далей, у якой сельскай бальніцы, у гэты ж час будуюцца лядовыя палацы. Я хацеў на гэтае зьвярнуць увагу. І што дыялёг патрэбны для таго, каб знайсьці цывілізаванае выйсьце з гэтага агіднага становішча. Калі адны жыруюць і крадуць, а іншыя жывуць у бядноце”.

(Карэспандэнт: ) “Пасьля ўсяго, што адбылося з Вамі на БТ у сыботу, ці варта апазыцыі ўвогуле прымаць запрашэньні выступаць у дзяржаўных мас-мэдыях?”

(Шушкевіч: ) “Аб’яўляць байкот запрашэньням нельга – мы жылі і ў больш цяжкіх умовах, але трэба вывучыць вопыт. У наступны раз я ў 40 секунд укладу болей, у іх жа няма такіх шырокіх магчымасьцяў, каб кожнага падмануць. Яны ж фактычна прымітывы. Зўважце: перадачы ідуць кожны раз аднолькавым чынам. Трэба аблаяць і ўсё. А паколькі ніхто ня можа сказаць слова супраць гэтай лаянкі , то, як быццам, гэта і праўда. Трэба выкарыстоўваць кожную сэкунду.

Я падлічыў, што на палітычныя тэмы БТ гаворыць 20 гадзін на тыдзень. Я атрымаў адну хвіліну. Калі палічыць, гэта маленькая доля адсотку. Глядзіце, які гвалт узьняўся. Калі атрымаюць дэпутаты Вярхоўнага Савету, Багданкевіч, прадстаўнікі іншых партыяў, БНФ 30-40 сэкунд – праўду лёгка данесьці да людзей. І калі яна пойдзе па БТ, гэта паскорыць прымусовае цывілізаванае выйсьце з таго агіднага становішча, у якім мы знаходзімся. А выхад ёсьць.”.

(Карэспандэнт: ) “Дзякуй, спадар Шушкевіч”.

Нагадаю слухачом, што ў менскай студыі “Радыё Свабода” на нашыя пытаньні адказваў былы старшыня Вярхоўнага Савету Беларусі, лідэр партыі “Сацыял-Дэмакратычная Грамада” Станіслаў Шушкевіч”.

Альгерд Невяроўскі, Менск