Чарнобыльскі цэзі яшчэ 15 гадоў будзе шкодзіць авечкам ў Велікай Брытаніі
і ласосю ў Нарвэгіі – папярэдні аптымізм быў завышаны больш як ў 100 разоў.
У Беларусі ягады, грыбы і рыба будуць небясьпечныя яшчэ паўстагодьдзя.
Такое сэнсацыйнае дасьледаваньне публікуе брытанскі часопіс Nature ў заўтрашнім
нумары.
Чарнобыльская катастрофа закранула ня толькі Беларусь, Украіну і Расею
– радыяцыйныя выкіды стварылі “забруджаныя плямы” ў краінах Цэнтральнай
і Ўсходняй Эўропы, у Скандынавіі і, нават, у Вялікай Брытаніі. Шмат ў якіх
краінах на заражаных тэрыторыях была забароненая ці абмежаваная сельскагаспадарчая
дзейнасьць, забаронены збор грыбоў і ягад, а таксама лоўля рыбы. Напрыклад,
у Велікай Брытаніі абмежаваньні закранулі 389 фэрмаў, на якіх пасьвяцца
232 тысячы авечак. І скасаваныя гэтыя абмежаваньні будуць ня хутка.
“Абмежаваньні на тэрыторыях, заражаных ў выніку Чарнобыльскае катастрофы,
неабходна захоўваць да 30 гадоў – значна больш працяглы час, чым меркавалася
раней”, – да такой высновы прыйшлі брытанскія і галяндзкія навукоўцы. Гэтыя
дадзеныя атрыманыя на падставе вывучэньня наступстваў катастрофы, ў прыватнасьці,
працэсу распаду радыёактыўнага цэзію-137. Раней меркавалася, што цэзі-137,
самае небясьпечнае рэчыва з выкідаў Чарнобыльскага рэактару, распадзецца
даволі хутка, і абмежаваньні можна будзе скасаваць на працягу 15 гадоў
пасьля катастрофы. Паводле папярэдніх падлікаў, пэрыяд паўраспаду цэзія-137
павінен быў скласьці ад аднаго да чатырох гадоў.
Найноўшыя дасьледаваньні, пра якія паведамляе артыкул ў часопісе Nature,
сьведчаць пра іншае – небясьпечны тэрмін паўраспаду складае ад 6 да 30
гадаў. Навукоўцы прыйшлі да высновы, што калі гэтае радыёактыўнае рэчыва
патрапіла не ў паветра, а ў глебу, зьмяшалася зь ёй, то працэс паўраспаду
запавольваецца, гэта значыць, што яно будзе несьці небясьпеку больш працяглы
час, чым меркавалася раней.
Варта адзначыць, што свае вымярэньні брытанскія і галянскія навукоўцы
рабілі ў Вялікай Брытаніі і Нарвэггіі, краінах, ня самых забруджаных чарнобыльскімі
выкідамі. Але нават ў адносінах да гэтых краінаў яны раяць не адмяняць
абмежаваньні на працягу наступных 15 гадоў. У адносінах да Беларусі навукоўцы
робяць наступную выснову: “У некаторых рэгіёнах былога СССР забарону на
збор ягад і грыбоў і лоўлю рыбы будзе неабходна абмяжоўваць на працягу
ня менш як 50-ці наступных гадоў”, – адзначае часопіс Nature.
Юры Дракахруст
|
