|
Верасень
У залатым фондзе беларускае лексыкі ХХ ст. самая яркая калекцыя – назвы
месяцаў. Яшчэ напачатку стагодзьдзя ў “Нашай Ніве” гэтая сыстэма толькі
фармавалася. Напрыклад, у 1909 годзе нумар газэты выйшаў 24 “сеньцябра”,
а не верасьня. Хоць апошняе слова было і старабеларускім, і ўжывалася
ў жывой гаворцы.
Сёньня назвы месяцаў – гэта і пашыраны паэтычны вобраз, і першы ўрок
беларускае мовы. Вось малое пытаецца: мама, а чаму гэты месяц называецца
верасьнем? А вось грамадзянін, які запаўняе пашпартную анкету, спыняецца
перад радком пра месяц нараджэньня і пытаецца ў суседа: а как будет “сентябрь”?
Кажется, верасень, – адказвае той. А вось высокі начальнік, засеўшы
над новай дырэктывай на беларускай мове, кліча ў кабінэт сакратарку: Зіночка,
– пытаецца ён, верасень – это какой месяц?
Сымболіка дзявятага па ліку месяца – гэта плён, які выношваўся на працягу
ўсяго гэтага году.
У палітычную гісторыю Беларусі ўзьяднаньне заходняй і ўсходняй частак
краіны ў 1939 годзе трывала ўвайшло пад назваю верасьнёўскіх падзеяў.
А 30 верасьня зьявілася на сьвет славутая пісьменьніца-мэмуарыстка
Зоська ВЕРАС, якая дзень і месяц свайго нараджэньня ўдала
зашыфравала ў псэўданіме.
Верасень – першы месяц восені, часам цёплы і сонечны, часам халодны
і дажджлівы, а той й сьнежны. Часам у месяцы верасьні выпадае пароша,
а часам ён гарыць полымем ружовых верасоў.
Сяргей Дубавец
|
