border RFE/RL border

БЕЛАРУСКАЯ СЛУЖБА РАДЫЁ СВАБОДА

Слоўнік Свабоды


Тутэйшыя

Слова Тутэйшыя Беларуска-расейскі слоўнік Янкі Станкевіча не падае зусім.  Няма яго і ў Расейска-крыўскім слоўніку Ластоўскага.  Затое адзін зь першых савецкіх слоўнікаў - Беларуска-расейскі слоўнік Некрашэвіча і Байкова - ужо перакладае слова тутэйшы расейскім здешний, а пяцітомны тлумачальны слоўнік Беларускай мовы тлумачыць: Тутэйшы - той, хто родам з гэтай мясцовасьці, хто жыве тут, не прыежджы, не прывазны і г.д.

Недасьведчаны чалавек можа зрабіць са сказанага выснову, што слова Тутэйшы - новае, і гэткім чынам трапіць у зман.

Станкевіч і Ластоўскі не фіксуюць гэтага слова з адной простай прычыны.  У прадмове да Мюнхенскага выданьня Купалавай драмы "Тутэйшыя" чытаем: "... тэрмінам "тутэйшыя" народ наш за даўгую эпоху навалы на яго нацыянальных перасьледаў і дэнацыяналізацыйных напораў з розных бакоў прызвычаіўся абазначаць самога сябе як нейкім своеасаблівым нацыянальным псэўданімам".  Урэшце, аўтар прадмовы прыходзіць да думкі, што тэрмін Тутэйшыя трэба ўжываць у значэньні "нацыянальнае і, шырэй, наагул ідэйнае безхрыбетнасьці".  А вось расейскае "здешний", паводле слоўніка таго самага Станкевіча, трэба перакладаць як туташні.  Прынамсі так яно гучыць яшчэ ў Статуце Вялікага Княства Літоўскага.

Я ж закончу гэты выпуск Слова дня радкамі зь Беларускай паэзіі:
 
Ці сэнс шырэйшы, ці вузейшы
Шукаць адрозьненьняў дарма -
Калі ты ёсьць, і ты -- тутэйшы
То значыць, што цябе няма.

Сяржук Сокалаў-Воюш
 

© 1995-1999 Radio Free Europe / Radio Liberty, Inc., All Rights Reserved.
http://www.rferl.org