border RFE/RL border

БЕЛАРУСКАЯ СЛУЖБА РАДЫЁ СВАБОДА

Слоўнік Свабоды


Сухоты

Cухоты.  Гэтая хвароба падбіралася да беларусаў спакваля.  У XIX стагодзьдзі яна забрала ад нас паэта Ўладзіслава Сыракомлю і Віктара Каліноўскага — старэйшага брата вялікага Кастуся.

У XX стагодзьдзі на беларусаў абрынулася сапраўдная сухотная пошасьць: Максім Багдановіч, Іван Луцкевіч, Алесь Гарун, Цётка, Казімір Сваяк, Алесь Бурбіс...  Сьпіс можна доўжыць і доўжыць.  Пасьля сталінскіх рэпрэсіяў сухоты — ці не другі наймацнейшы ўдар па нашай інтэлігенцыі.

Сухотнік, сухотніца, сухотны.  Сынонім сухотаў, якога, дарэчы, не фіксуюць шмат якія беларускія слоўнікі — тубэркулёз.  Яшчэ адзін сынонім — мадуха — запісаў на Полаччыне Вацлаў Ластоўскі.

У бальшыні іншых славянскіх моваў слова сухоты гучыць так, як і ў нас.

Народная этымалёгія цьвердзіць, што паходзіць яно ад сухога кашлю — аднэй з праяваў хваробы.

У 1928 годзе ў Менску заснаваны і дагэтуль працуе Беларускі навукова-дасьледны інстытут вывучэньня сухотаў.

Навука цьвердзіць, што рост сухотных захворваньняў почасту зьвязаны з пагаршэньнем умоваў чалавечага жыцьця.  Гэты, калі можна так сказаць, баромэтар нельга падмануць ані паказчыкамі эканамічнага росту, ані прапагандысцкай рыторыкай.  Канец XX стагодзьдзя ў Беларусі адзначаецца павелічэньнем колькасьці сухотнікаў...

Сяржук Сокалаў-Воюш
 

© 1995-1999 Radio Free Europe / Radio Liberty, Inc., All Rights Reserved.
http://www.rferl.org