Нават тлумачальны пяцітамовік беларускай мовы ў артыкуле пра кок-сагыз пасьля азначэньня, што гэта "шматгадовая травяністая каўчуканосная расьліна сямейства складанакветных" і дадатку, што слова цюркскае, не падае далей аніводнага прыкладу.

Няма ў выданьні і такіх характэрных для ягонага стылю вытворных, напрыклад: кок-сагызны, або кок-сагызавы.

У несавецкіх, а таксама савецкіх слоўніках першай траціны ХХ стагодзьдзя аніякага кок-сагызу няма.

Між тым кок-сагыз - гэта цэлая эпоха ў разьвіцьці сельскае гаспадаркі ў Беларусі.  Адкрытая ў 1932 годзе ў высакагорных далінах Цянь-Шаню, падобная на звычайны дзьмухавец расьліна на загад вялікага аграрніка Сталіна пачала расьці ў Беларусі.  Больш таго, пра посьпехі гэтага росту Сельскагаспадарчая энцыкляпэдыя 1951 году меркавала па дасягненьнях беларускіх калгасаў "Чырвоная зьмена", "Ударнік", "Перамога", "Камсамолец", імя Варашылава і ймя Молатава.

З кок-сагызу выраблялі каўчук.  Каб палепшыць ураджайнасьць расьліны, тагачасныя прафэсыяналы прапаноўвалі дзьве дарогі:

1) Ужываць стаханаўскія спосабы працы і

2) Перайсьці на прапанаваны сельгаскамуністам акадэмікам Лысенакам квадратна-гнездавы пасеў у торфа-перагнойных гаршчэчках, пры якім, як і калгасьнікі, расьліны мусілі разьвівацца не паасобку, а групамі.  У гэткі спосаб іх, як адных так і другіх, лягчэй было даглядаць.

Неўзабаве пасьля сьмерці Сталіна сыйшоў у нябыт і кок-сагыз -- расьліна малакарысная і слабапрадуктыўная на беларускіх палетках.  Але сьвятое месца пустым не бывае.  На зьмену каралю палеткаў кок-сагызу ўжо сьпяшалася каралева палёў кукуруза.

Cяржук Сокалаў-Воюш