Вялікую важнасьць воргану, які забясьпечвае перажоўваньне ежы, глытаньне і смактаньне, адчуваеш яшчэ ў маленстве. Як толькі малое выказвае каму-небудзь сваю дзіцячую крыўду або насьмешку, яно зараз жа чуе: "Не паказвай язык!" "Схавай язык!" -  кажуць спачатку бацькі, пасьля выхаваўцы ў дзіцячым садку.

Пасталеўшы, разумееш, што значыць "не казаць абы чаго", "трымаць язык за зубамі". Твайго дзеда саслалі пасьля суседзкага даносу. А бабуля дзівілася і ўвесь час паўтарала: "І хто гэта Васіля за язык цягнуў!" - маючы на ўвазе дзедавага суседа. Вяскоўцы казалі, што ён ня проста прагаварыўся, а быў як зьмяя і здаў дзеда сьвядома. Цікава, ці ня быў ягоны язык раздвоены, як у зьмяі? - думалі вясковыя дзеці.  Сваякі ж суседа Васіля, які памёр толькі у 80-х, годна баранілі свайго прашчура і сьцьвярджалі, што ўсе плёткі  й паклёп на вёсцы нясуць "злыя языкі".

Пачаткам кар'еры для нашых дзядоў мог стаць і эпізод вайны, калі разьведчыку пашасьціла "ўзяць языка". "Языком" называлі палоннага жаўнера арміі непрыяцеля, які мусіў распавесьці "важную інфармацыю". Разьведчыку давалі мэдаль.

А канцом кар'еры іншы раз ставаў эпізод мірнага часу, калі інтэлігенцыя, што марыла пра вольную Беларусь, за чаркай "разьвязвала язык". У "курылках" навукова-дасьледчых інстытутаў і іншых установаў, дзе "змагары" маглі абмяняцца думкамі, пры набліжэньні каго непажаданага ўсе "прыкусвалі, закусвалі, глыталі" свае языкі. І ня дай Бог нешта "сарвецца з твайго языка".

Калі ў малога шчаняці пашча пад языком чорная, пра такога кажуць, што будзе злым сабакам. "Чорна ў роце" - гэта пра беларуса, які цураецца сваёй мовы.

Андрэй Лапцёнак