news programs realaudio contact archive
      Беларусь - Расея
    Праскі акцэнт
    Экспэртыза свабоды
    Эканоміка
    Правы чалавека
    Міжнародны аддзел
    Рэгіёны

      Курапаты
    Палітычная геаграфія
    Беларускі Iнтэрнэт
    Суайчыньнікі
    Сьвет за вакном

    Вострая брама
    Беларуская
    Aтлянтыда

    Вольная студыя
    Галерэя "Свабоды"

      Сымбаль веры
    Агляд пошты
    Здароўе
    Партрэт на Свабодзе

  
   Дадатковы Пошук


    Час і Хвалі
    Realaudio
    Аўдыё-архiў


    RFE/RL Newsline
    Weekday Magazine
    PBU Report
    RFE/RL Homepage
    Reprints


   Беларускі рэйтынг

   


10 Жніўня 2002
 
Зямля N
Што могуць адкрыць для сябе гледачы й што хочуць сказаць мастакі? У чарговым выпуску “Галерэі Свабоды” гутарка пра новы мастацкі часопіс“Зямля N”, што днямі пабачыў сьвет.
 
Сяргей Харэўскі, Вільня
 
Нехта гэтымі днямі толькі выпраўляецца ў летні адпачынак, а ў Беларусі ўжо скончылася жніво. Выходзячы на золку з хаты можна гэтымі днямі востра й шчымліва адчуць пахі зямлі, зь якое зрэзалі плод. Ужо голыя палі чакаюць новага ворыва, а над галавою кружляюць буслы, засумаваўшы па афрыканскіх разлогах. Жніво скончылася рана. І трывожна-элегічнае прадчуваньне восені ўжо лунае ў паветры. Гэтымі вось днямі пабачыў сьвет новы мастацкі часопіс “Зямля N”.

ЗЯМЛЯ – магутная мэтафара беларушчыны. Шматкроць апетая й вымаляваная, яна прыносіць за сабою цэлую плойму ўспамінаў і асацыяцыяў. Адно згадаць клясычныя карціны Рушчыца ці Сеўрука. Альбо палотны Савіцкага й Залознага з аднолькавымі назвамі – “У полі”... У нашым мастацтве гэта спрадвечная тэма працы на зямлі. А вось тэма першага нумару новага часопіса “Зямля N”– эміграцыя. То бок, адарванасьць ад сваёй зямлі. Сярод аўтараў гэтага часопіса, што можна пабачыць пакуль хіба на кухнях і на рабочых сталах – Юрась Барысевіч, Ігар Кашкурэвіч, Піліп Бласбан, Нэля Бекус-Ганчарова, Дзьмітры Крывашэй, Тамара Вяршыцкая, Алена Макоўская ды іншыя. Камэртон зададзены афарызмам ЛьваТроцкага: “Эміграцыя – гэта сьмерць”. Пра новае выданьне гавораць Севярын Квяткоўскі й Артур Клінаў...

(Севярын Квяткоўскі: ) “Модны” часопіс – першая асацыяцыя, калі бярэш у рукі “Зямлю N”.

Пяць поўнакаляровых разгаротаў новага выданьня аддадзеныя пад адмысловы “транс-авангард праект” мастака Ігара Кашкурэвіча пад назвай “Памылкоўны цуг”. Ігар Кашкурэвіч даўна жыве ў Нямеччыне. Уласна, першы нумар “Зямлі N” прысьвечаны эміграцыі. Сярод тэкстаў – успаміны колішняга байца БКА Паўла Навары, апошняй уладальніцы маёнтку ў Шчорсах Вольгі Храптовіч-Буцянёвай і паэта Сяргея Верацілы. “Адкрыцьцё” перакладчыкам Сяргеем Мінскевічам эмігранта Адама Міцкевіча, эксклюзіўныя архіўныя ды мастацкія фота, рэпрадукцыі працаў мастакоў Сяргея Ждановіча й Артура Клінава.

На першы погляд можа падацца на аб’яднаны тэматычна тэкставы вэнігрэт, кшталту, “аб усім патроху”. Але стрыжань новага выданьня палягае ў тым, што “Зямля N” – візуальны часопіс. Азначэньне належыць мастаку Артуру Клінаву. Менавіта пад уплывам Клінава з традыцыйнага гісторыка-культуралягічнага часопісу пад назвай “Зямля Наваградзкая” паўстаў новы “модны” праект “Зямля N”.

Артур Клінаў – стваральнік часопісу “ПARTызан”, першага ў Беларусі, які можна акрэсьліць як візуальнае інтэлектуальнае выданьне. І вось цяпер – удзел Клінава ў праекце “Зямлі N”.

(Артур Клінаў: ) “Да “Партызану” ў Беларусі не існавала візуальных інтэлектуальных часопісаў. “Партызан” зрабіў першы крок, задаў новую плянку. Мы жывем у эпоху візуальнае інфармацыі. За падобнымі выданьнямі будучыня, бо візуальная інфармацыя значна павялічвае кола, калі не чытачоў, дык спажыўцоў. Я прызнаюся шчыра, што большасьць рэчаў я праглядаю, а не чытаю. Калі беларуская культура хоча дайсьці да спажыўца, беларуская культура мусіць пашыраць кола спажыўцоў праз візуальную інфармацыю, новыя тэхналёгіі, праз “модныя” часопісы. Беларускі інтэлектуалізм мусіць станавіцца модным”.

(Севярын Квяткоўскі: ) “У адрозьненьне ад вузкапрафэсійнага мастацкага й мастацтвазнаўчага “Партызану”, “Зямля N” можна акрэсьліць як “папсовае” выданьне. “Папсовае” ў тым сэнсе, што яно разьлічанае на больш шырокае кола людзей”.

(Артур Клінаў: ) “Праблема пашырэньня беларускае культуры, гэта акурат актуалізацыя праз такія праекы: праз моначасопісы, праз культавыя часопісы. У гэтым сэнсе праект цікавы – часопіс “Зямля N”. Можна было б дадаць, што канцэпцыя яшчэ фармуецца. “Партызан” мае больш акрэсьленую задачу. Тут (у “Зямлі N”) пакуль канцэпцыя яшчэ нараджаецца. Я думаю, што другі нумар будзе больш крышталізаваны ў гэтым сэнсе”.

(Сяргей Харэўскі: ) “Новы часопіс зьявіўся 20 ліпеня. Адзін з наступных нумароў “Зямлі N” будзе прысьвечаны беларускім мастакам габрэям. Таму большая ступень выверанасьці, ці, прынамсі, герархічнасьці твораў і творцаў, можа быць забясьпечанай. У першым жа нумары гэтага й, насамрэч, як прызнаецца сам спадар Клінаў, няма. Вось тут табе, у “Зямлі N”, рэпрадукцыі нацыстоўскіх плякатаў з часоў апошняе вайны, чамусьці тыя ж самыя, што і ў новым часопісе “Спадчына”, а тут – выдатныя фатаздымкі, на якіх Юрась Барысевіч паўстае пэрсанажам з часоў калянізацыі Дзікага Захаду. Барысевіч – каўбой... Індзейскі правадыр… таксама Барысевіч. “Модны” беларускі інтэлектуалізм выглядае ў новым часопісе гульнёю стомленых ад летняе сьпёкі жыхароў Менску сярэдняга веку. Тым ня менш, новае выданьне прэтэндуе на заваёву рынку, паводле ягоных суворых законаў...”

(Севярын Квяткоўскі: ) “Панятак “моднага” пэрыёдыка разумее раскрутку ў больш-менш шырокіх колах спажыўцоў. У Беларусі практычна няма рэгулярных стыльёвых часопісаў, за выключэньнем хіба якіх “Монолога” ці “Дызайну”. Пытаньне да Арура Клінава: ці праблема ў неразьвітасьці рынкавых адносінаў ці ў таямніцах беларускае мэнтальнасьці?”

(Артур Клінаў: ) “Я зараз акурат займаюся падрыхтоўкай другога нумару “Партызану”, і раздумваю на гэтую тэму – як зрабіць “Партызан”, ці мог бы гэты часопіс утрымліваць сябе з продажу, з рэклямы, ці мог бы ён быць запатрабаваным на рынку, каб існаваць аўтаномна? Тэарытычна я бачу, што гэта можа быць. Пытаньне эканамічнае”.

(Севярын Квяткоўскі: ) “Хто можа даць рэкляму ў стылёвы беларускі візуальна-інтэлектуальны часопіс?” Побач з азначэньнем “модны” Артур Клінаў ужывае панятак “культавага” часопісу”:

(Артур Клінаў: ) “Кола рэклямадаўцаў можа быць большым за тых, хто непасрэдна зьвязаны з арт-працэсам. Бо спэцыфіка культавага часопісу – у культавы часопіс у прынцыпе могуць даваць тыя брэнды, якія хочуць існаваць на гэтым рынку ў доўгатэрміновае пэрспэктыве. Не абавязкова галерэі. Піўзаводы, груба кажучы, віно “Амбасадор”, той жа “Вэлком”, тым больш, што кола чытачоў – гэта й іхныя кліенты. У прынцыпе тут можа быць дыяпазон дастаткова вялікі”.

(Сяргей Харэўскі: ) “У кожным жарце ёсьць доля жарту. Абраўшы сабе за першую тэму першага нумару эміграцыю, стваральнікі “Зямлі N” туды й патрапілі. Слухаючы рапарты пра дачасны збор рэкорднага ў Беларусі ўраджаю, альбо пажаданьні кіраўніка дзяржавы бачыць беларускія палеткі прыгожымі, альбо проста ідучы па залатых асьцюках пожні, цяжка атаясаміць з усім гэтым назоў часопіса...

Калі эміграцыя – гэта сьмерць, то для кагосьці вяртаньне з эміграцыі дахаты таксама сьмерць... Лепей ужо ўяўляць сябе піянэрам-гэроем Дзікага Захаду, жыхаром краіны ці зямлі “N”, у анемічным сьвятле рэтра, чым нудзіцца ў аптымістычных колерах ды пахах зямлі рэальнае...

Таямніца беларускае мэнтальнасьці палягае недзе там, дзе панятак “моды” ці яе адсутнасьці не йснуе. Моду ў Беларусі задаюць, прынамсі, не мастакоўскія часопісы, ці іншыя пэрыёдыкі. Ад часоў “Нашае Долі” прэса была апірышчам самасьці, пэрсанальнага выбару. Бадай гэткі ж лёс наканаваны й новаму, прыгожаму й добра выдадзенаму часопісу. “Зямля N” – выданьне для тых, хто баіцца быць сьмяротным. Для тых, хто ня страціў ілюзіі пра заваёву рынку мастацтва ў краіне, дзе ёсьць мастацтва й літаратура, музэі й заводы, вялікія ўраджаі й чыстае паветра, дзе ёсьць амаль усё, апроч таго самага рынку... Ёсьць таксама й казытлівы сьвежы пах друкарскае фарбы, што дамяшаўся ў пахі жнівеньскіх палёў. Усё гэтым летам раней свайго часу.


archive
  skip it
www.svaboda.org is © 2002 Radio Free Europe/Radio Liberty, Inc. All Rights Reserved.