Дазвол на выезд

Прага Вінцэся Мудрова

(эфір 1 Cтудзеня 2001)

Сонным студзеньскім ранкам, калі сьпічакі праскіх сабораў патанаюць у тумане, а бронзавыя постаці сьвятых на Карлавым мосьце спавітыя вэлюмам смугі, тут, у Празе, добра дыхаецца. Волкая прахалода поўніць грудзіну, але ўсё адно: табе яго не хапае – гэтага п’янкога паветра. Паветра свабоды. І, пазіраючы на стромую готыку, на мудрагелістае барока й велягурысты архітэктурны юген-штыль, міжволі прасякнешся прагай любові да гэтай зямлі, гэтага места й яе жыхароў.

Шматлюдным і шумным адвячоркам цябе падхопіць людзкая плынь, панясе па завілых вулках, вынясе на Карлаў мост; бронзавыя сьвятыя – адвечныя вартавыя славутага места – будуць глядзець табе ўсьлед і маладая мурынка, якая сфатаграфуе сьвятога Пятра, абдорыць цябе белазубай усьмешкай.

На адной з вуліц убачыш мэмарыяльную табліцу і спынешся, злавіўшы вокам знаёмае прозьвішча. Тут, у старасьвецкай камяніцы, туліўся калісьці аўтар славутага “Пераўтварэньня”. Пазіраючы на пашэрханыя сьцены, на вокны, зь якіх глядзеў на сьвет славуты Кафка, будзеш – у духу кафкіянскай фантазіі – думаць пра тое, аб чым увесь час думаў на Радзіме: пра пераўтварэньне роднага табе соцыюму ў эўрапейскую нацыю.

Праскі град сустрэне людзкой гаманой і стоеным бомканьнем званоў. Задзершы голаў, будзеш доўга глядзець на крыжы сабору сьвятога Віта, пакуль не пачуеш голас старой полькі: “Чы тутай седзі пан Гавэл?” Ля параднага пад”езду будзе вісець шыльда з надпісам: “Канцылярыя прэзыдэнта”. “Марцін! Марцін!” – гукне маладая немка наўздагон свайму чатырохгадоваму сыну. Маленькі вісус падбяжыць да дзьвярэй прэзыдэнцкай рэзыдэнцыі, ляпне па іх далонькай і ты згадаеш іншую рэзыдэнцыю, згадаеш прыцягнуты з часоў акупацыі надпіс: “Праход па прылежнай тэрыторыі забаронены!”, згадаеш суворых людзей у шэрым камуфляжы і душу тваю апануе пякучая прага свабоды.

Зьнянацку насунуцца прыцемкі і Прага запаліць вагні. Яны будуць дрыжэць у зімовым паветры, вясёлкава блішчэць, залатымі гронкамі адбівацца ў чорным люстры Вэлтавы, і калі праз гадзіну давядзецца патэлефанаваць дахаты і пачуць уражаны голас: “Дзе ты?” – з хваляваньнем адкажаш: “Я там, дзе самыя прыгожыя вагні ў сьвеце”.

Ноччу ў Празе добра сьпіцца. Зьмежыш павекі – і адразу ж плывеш на замарачных хвалях забыцьця, і сон вяртае цябе на Карлаў мост; нябачныя ў цемры сьвятыя сьцерагуць твой сон, і асьветленыя пражэктарамі кагаркі, нібыта душы людзкія, бязгучна лунаюць над галавою.

Сярод начы прачнешся з адчуваньнем, што анёл крануўся твайго пляча і доўга будзеш ляжаць з адкрытымі вачыма, спавіты галавакружнай, па-дзіцячы неспатольнай прагай жыцьця.

Вінцэсь Мудроў