Галасы стагодзьдзя
Мінулы век у памяці сучасьнікаў

Нам даўно ўжо свабоду забралі,
Нясём долі круты цяжар.
І ў бядзе мы аднак захавалі
Чалавечы, дастойны твар.

І вось якраз гэтыя вершы ўзбудзілі маю цікавасьць – што гэта за жанчына? А ён мне паказвае фота яе – яшчэ маладая жанчына. Я кажу: “Во брат ты мой, глядзі – маладая жанчына, а як цьвёрда стаіць на сваіх пазыцыях, а мы тут мужыкі, ды яшчэ лічымся салдаты”. Пытаю, а як да яе пісаць. Кажа: “Пішы “мама” і ўсё – яна выбрала сабе такую клічку, такое псэўдам”. Яна па ўсіх лягерох там пісала, і Супруну пісала, падпісвалася мама, яе шукалі, фіксавалі ўсе ейныя вершы, якія папаліся.

Сіла ў нас у кожнага была – выжыць, бо здавалася, што ўсё гэта тымчасовае, што ўсё гэта пройдзе, што ўсё гэта няпраўда, што гэтая ўлада ня можа быць вечнай. Таму мы групаваліся і адно аднаго падтрымвалі. А вось калі яшчэ жанчына прышле такі верш ад душы – любоў да Бацькаўшчыны, цьвёрдасьць змаганьня свайго – гэта ўзмацняла чалавека. Вершы Ларысы Геніюш давалі моц для зьняволеных.

Я раскажу, як з ёю спаткаўся. Яна хацела даведацца, хто такі Цыкута, каб пабачыць яго, каб пагаварыць. І вось аднойчы на будове 16-кватэрнага дому ў Інце раптам бяжыць нейкі хахол і кажа: “Слухай, там клічуць цябе жанчыны”. Кажу: “Нічога сабе”. Я пайшоў. А сьнегу было! Выйшаў да гэтых жанчын, яны дарогу чысьцілі. Прыходжу да гэтага забору, там ахова, на вышках стаяць салдаты. Падыходжу, гляджу нейкая закутаная старая жанчына. Гавару:

– Хто мяне клікаў?
– Добры дзень, добры дзень.
– Вы Ларыса Антонаўна?
– Я, – кажа. – Вось хацела паглядзець, з кім я перапісваюся.

Ну што мы можам гаварыць, ня ведаючы друг друга. А гэты салдат з вышкі крычыць:

– Старая карга, ты што дамагаесься маладога хлопца?
Я кажу:
– Гэта мая цётка, родная цётка, што ты крычыш.
– Як цётка?
Кажу:
– Цётка мая, Не даеш пагаварыць, будзь чалавекам.
– Только скорей, а то заметят, что я тут разрешаю.

Ну што можна сказаць, чым можна дапамагчы. Я паглядзеў, кажу:
– Цяжка, Ларыса Антонаўна?
– Нічога. А што цяжка? Трэба змагацца…

Дзень нараджэньня яе 27 ліпеня, і кожны год я дасылаў ёй віншаваньні, пакуль яна жыла.

Кастусь Шышэя, Вільня