|
Была ў мяне адна ноч, якая кардынальна зьмяніла ўсё маё далейшае жыцьцё,
– ноч, калі я з безаблічнага савецкага чалавека, чый адрас ня дом і ня
вуліца, а ўвесь аграмадны Савецкі Саюз, ператварылася ў беларуску, якая
трывала стаіць на ўласнай зямлі. Ідзе час, памяць губляе побытавыя дэталі,
але застаецца тое адчуваньне, той настрой, якія, відаць, і былі галоўнымі
і стварылі падзею.
У 1986 годзе сяброўка прывезла мяне ў Полацак сьвяткаваць Купальле.
Гэта было амаль падпольнае і з абрадавага боку чыста сымбалічнае сьвяткаваньне.
Сябры тагачаснага наваполацкага літаб’яднаньня “Крыніцы” сабраліся спачатку
ў хаце Лявона Баршчэўскага ў Запалоцьці, пасьля пайшлі на бераг Дзьвіны,
набралі сухога ламачча і распалілі вогнішча. Ці то чароўная купальская
ноч ці што іншае сталася прычынай, але вогнішча і людзі вакол яго разам
адчуліся выспачкай сапраўднай рэальнасьці сярод штучнай і няпэўнай так
званай савецкай рэчаіснасьці. Гэта было тое, на што можна было абаперціся,
для чаго варта было жыць.
Ня памятаю, ці гарэлі тады на берагах вялікія дымныя вогнішчы з гумовых
аўтамабільных балёнаў – так сьвяткавала Купальле мясцовая моладзь. Я бачыла
толькі нашае маленькае вогнішча, людзей, падобных на якіх я ніколі не сустракала.
Невядомы яшчэ ў Амэрыцы Сяргей Сокалаў (пакуль не Сяржук, пакуль ня Воюш)
сьпяваў пад гітару нешта з таго, што потым сталася цыклем песьняў пра касінераў,
сядзелі побач, слухалі і падпявалі Лявон Баршчэўскі (яшчэ не дэпутат і
адзін са стваральнікаў элітарнага беларускага ліцэя), Уладзімер Арлоў (аўтар
усяго толькі адной кніжкі апавяданьняў “Добры дзень, мая шыпшына” – цяпер
іх у яго з паўсотні), Навум Гальпяровіч (яшчэ ня сябра Саюзу Пісьменьнікаў,
новапалачанін), некаторыя іншыя, якіх я зараз ня згадваю.
Ня тое, што гаварылі і рабілі гэтыя людзі, вырабіла за адну ноч са звычайнай
дзяўчынкі тыпу “гомо сав’етыкус” сьвядомую беларуску. Яны нікога не агітавалі,
не заваблівалі – яны проста былі, і гэтага аказалася дастаткова.
Прайшло 14 гадоў, у маім жыцьці мяняліся гарады і людзі, але гэтае вогнішча
дагэтуль грэе мяне і асьвятляе маю дарогу.
Лера Сом
|
