|
У Заходняй Беларусі паміж першай і другой сусьветнымі войнамі акупацыйныя
польскія ўлады ў парадку зьнішчэньня беларускага этнасу займаліся тым,
каб ліквідаваць беларускамоўныя школы. У часе да 1934 году было зачынена
7 беларускіх гімназіяў. У 1934 годзе была зачыненая перадапошняя наваградзкая
беларуская гімназія. Засталася апошняя ў Вільні. Я быў тады настаўнікам
матэматыкі.
Пасьля зачыненьня беларускай гімназіі ў Наваградку польскія школьныя
ўлады хацелі перавесьці ўсіх вучняў-беларусаў у мясцовую польскую школу.
Беларускі актыў у Вільні вырашыў выслаць мяне ў Наваградак, каб я ратаваў
сытуацыю. І 1 верасьня 1934 году, у дзень рэгістрацыі новых вучняў і пачатку
школьнага году, я стаяў цэлы дзень пры ўваходзе ў польскую гімназію ў Наваградку
і нагаворваў усіх беларускіх вучняў ехаць да нас у Вільню, абяцаючы помач
ім пры ўсіх патрэбах. Рэзультат быў ашаламляльны. Амаль што ўсе нашыя вучні
згадзіліся, і я ў той жа самы дзень адправіў іх аўтобусамі і цягніком да
нас у Вільню.
Беларусы-патрыёты былі захопленыя. Нешта карыснае было зробленае для
Беларусі. Амаль што ўсе наваградзкія вучні, якія пераехалі ў Вільню, здолелі
ў нас пасьпяхова закончыць сваю асьвету, а пазьней адгуляць вялікую ролю
ў розных дзейнасьцях для адраджэньня нашай Бацькаўшчыны Беларусі.
Барыс Кіт, Франкфурт-на-Майне
|
