RFE/RL
Беларуская Служба Радыё СВАБОДА

Галасы стагодзьдзя
Мінулы век у памяці сучасьнікаў


Кажуць, што ўспаміны дзяцінства – самыя сьветлыя для чалавека, самыя радасныя. Вось я не магу пра сябе так сказаць. Радаснага мала ў маім дзяцінстве было.

Я сама нарадзілася (і ўсе мы тут) у Менску. Жылі мы да вайны ў раёне вуліц Мясьнікова, Абутковай. Школа мая знаходзілася на вуліцы Савецкай, зараз – праспэкт Скарыны. Яна была там, дзе зараз Палац Рэспублікі, насупраць сквэрыку Янкі Купалы. Калі я ішла яшчэ маленькаю дзяўчынкай, дык мяне заўсёды жахліва ўражваў… там было такое вялікае ці то пано, ці то карціна – зараз ужо ня ведаю, але там была намаляваная велізарная чорная рукавіца, як баксёрская, і з гэтай рукавіцы тырчалі доўгія такія голкі. І гэта рукавіца сьціскала чалавечка: з аднаго боку высоўвалася галава з выпучанымі вачыма і раскрытым ротам, а з другога боўталіся ножкі. І было там напісана нешта накштал таго, што гэта вораг народа, які патрапіў у яжовыя рукавіцы.

У той час наркомам унутраных справаў у Сталіна быў Яжоў. Калі я заходзіла ў свой кляс, дык і там бачыла тую самую барацьбу з ворагамі народа. У падручніках было шмат маршалаў – Тухачэўскі, Блюхер, Якір. Дзеці выколвалі ім вочы, падмалёўвалі рогі, потым насіліся з гэтымі малюнкамі па клясе, кідаліся імі. Я нічога не магла зрабіць – што ж тут паробіш, змаганьне такое ідзе з ворагамі народа.

А неўзабаве арыштавалі майго бацьку. І вось гэтыя яжовыя рукавіцы мне заўсёды сьніліся, але ўжо сьнілася, што мой бацька папаў у гэтыя пальчаткі, і гэтыя голкі душаць яго, і ён крычыць, і я сама з крыкам прасыналася.

Ліля Астраўлянчык
 

 Радыё СВАБОДА
© 1995-2000 Radio Free Europe / Radio Liberty, Inc., All Rights Reserved.
http://www.rferl.org