border RFE/RL border

БЕЛАРУСКАЯ СЛУЖБА РАДЫЁ СВАБОДА

Слоўнік Свабоды


Вайна

Мабыць, гэта адзінае слова, якое ўражвае больш за сьмерць.  Вось адчыняюцца дзьверы, уваходзіць гаспадар хаты, сядае пры стале, за якім сабралася ўся сям'я і, ня гледзячы нікому ў вочы, робіць сутаргавы выдых: вайна.  Вось людзі каля радыёкропкі замёрлі і сама кропка нібы замёрла перад тым, як прамовіць гэтае даўкае слова: вайна.  Вось запыханая суседка сказала, быццам заікнулася: вайна.

Першая, другая, сусьветная, айчынная, польская, фінская, паўночная, халодная, неаб'яўленая...  Удакладненьні не патрабуюцца, калі яна — наша, калі — на парозе.  Вайна заўсёды гучыць так, нібы штосьці замінае гаварыць.  Напрыклад, пігулка валідолу пад языком.  Вайна — як неасэнсаванае лепятаньне пасьля страшнага шоку, калі здаецца, што пачынаеш наноў вучыцца гаварыць, а яно ня надта выходзіць.  Вайна — найстрашнейшая, калі яна гатовая стаць рэальнасьцю.  Пасьля ўсё ўваходзіць у тую ваенную рэальнасьць і вайна становіцца сынонімам жыцьця.  Ну, як вы тут жывяце? Ды вайна ў нас.  Вайна.

Час і сьвет падзяляюцца на даваенныя і паваенныя.  Да вайны прывыкаюць.  На вайне, як на вайне.  У вайну, вайнуху, вайнушку гуляюць хлопчыкі.  Вайной дражняцца дзеці: трус, трус, беларус, на вайну сабраўся...  і дарослыя — пра сварку мужыка і жонкі: вайна пасярод гаўна.  Але гэта ўжо пасьля, калі вайна сканчаецца.  Тыя, хто перажыў яе, на ўсё жыцьцё захоўваюць на першым месцы ў сваёй гіерархіі жаданьняў: абы не было вайны.  Ужо ў іхных дзяцей знаходзяцца рэчы, важнейшыя за вайну.  І тады рана ці позна настае часіна, калі гаспадар уваходзіць у хату і неслухмяным языком прамаўляе: вайна.

Сяргей Дубавец
 

© 1995-1999 Radio Free Europe / Radio Liberty, Inc., All Rights Reserved.
http://www.rferl.org