Рада.  Адно з словаў, якое вызначае цывілізацыйны кантэкст Беларусі.  Слова рада - старабеларускае, запазычанае праз польскую зь нямецкай мовы.  Яно прыйшло ў Беларусь у пару эўрапеізацыі, калі нашая краіна -- Вялікае Княства Літоўскае -- далучылася да заходняй палітычнай культуры.  Галоўны кіраўнічы ворган дзяржавы атрымаў назоў Рада княства.  Гарадамі кіравалі мястовыя рады, у іх засядалі райцы на чале з бурмістрамі. 

Ад слова рада вытварылася шмат іншых - радзіць, нарада, парада, дарадца, раднік, радны, даць рады, няма рады.

Але нашыя старадаўнія Рады зьніклі разам з нашым княствам.  У ХХ стагодзьдзі, на зараньні новай палітычнай эпохі на нашых землях зноў узьніклі Рады -- Беларускай Рэспублікі.  Разам зь імі завяліся і ўсходнія адпаведнікі Радаў -- Саветы.  Саветы прыйшлі разам з расейскай рэвалюцыяй.  Самое слова савет у расейскай мове не сваё -- яно прыйшло з царкоўнаславянскай як калька з грэцкага, бізантыйскага арыгіналу.  Палітычнае супрацьстаяньне Радаў і Саветаў ва ўмовах Беларусі адлюстроўвала барацьбу эўрапейскай і бізантыйскай палітычных традыцыяў.  Перамагла ўрэшце другая, і таму даўгія гады ў беларускай мове панавалі Саветы.

А вось нашыя суседзі гэтую барацьбу выйгралі.  Украінцы і палякі ўсе саветы называлі радамі, літоўцы -- тарыбамі.  Толькі дысыдэнты і эміграцыя пакідалі за расейскай зьявай расейскі назоў.  Тое самае адбываецца сёньня і ў нас.  Усё беларускае, замежнае, усясьветнае - рады.  Усё савецкае ці постсавецкае -- саветы.  Сёньняшні законны парлямэнт -- Вярхоўны Савет Беларусі -- гэта апошні атавізм савецкага ладу.  Гэты назоў мае адыйсьці разам з стагодзьдзем, якое яго спарадзіла.  А ў новым стагодзьдзі адгорнем новую старонку.  Дамо рады.

Сяргей Шупа