| |
| Верталёт i гелiкоптэр |
|
Апошнiм часам вяртаюць да жыцьця ў нашай мове слова гелiкоптэр. У пару, калi распрацоўвалiся, вынаходзiлiся першыя мадэлi верталётаў, у мовы сьвету прыйшло на абазначэньне новага апарата слова францускага паходжаньня.
|
|
|
|
| Юрась Бушлякоў, Менск |
|
|
Французы стварылi свой hélicoptère, злучыўшы ў адно два грэцкiя словы – helix i pteron, у перакладзе – ‘шрубу, сьпiраль’ i ‘крыло’. Пакуль верталёты заставалiся экзотыкаю, у нас iх называлi гелiкаптэрамi – пераважна захоўвалi францускi нацiск. У 30-ыя гады мiнулага стагодзьдзя ў расiйскай мове паводле аналёгii з самалётам стварылi назоўнiк вертолёт. Ня маючы яўных прыкмет пазычаньня, гэтае слова лёгка прынялося беларускаю моваю. Дарэчы, пазычылi яго таксама й украiнцы з баўгарамi. На мяжы 1980-90-ых у беларускай прэсе першы раз прамiльгнула слова шрубалёт. Канструюючы новы назоўнiк, яго аўтар проста замянiў першую частку верталёта – зыходзiў з малаўжывальнасьцi ў нашай лiтаратурнай мове дзеяслова вярцець. Шрубалёт, аднак, дасюль не прыжыўся, нярэдка ўспрымаецца з iронiяй.
Рэальна маем сёньня на выбар два пазычаньнi: звыклы верталёт i вяртаны з пэрыфэрыi мовы гелiкоптэр. Думаю, верталёт як слова для кожнага матываванае, празрыстае, лягiчнае ў пары з самалётам застанецца ў нас асноўным найменьнем прыпомненага тут лятальнага апарата.
|
|
|
|
 |
3 Ліпеня 2003 