news programs realaudio contact archive
      Мясцовыя выбары
    Беларусь - Расея
    Праскі акцэнт
    Экспэртыза свабоды
    Эканоміка
    Правы чалавека
    Міжнародны аддзел
    Рэгіёны
    Вайна з тэрарызмам

      Курапаты
    Палітычная геаграфія
    Беларускі Iнтэрнэт
    Суайчыньнікі
    Цытаты мінулага

    Вострая брама
    Беларуская
    Aтлянтыда

    Вольная студыя
    Чытальная заля
    Жывая мова
    Данчык выбірае

      Сымбаль веры
    Агляд пошты
    Дазвол на выезд
    Здароўе
    Мая Свабода
    Прыватны дзёньнік

  
   Шукайце ў Google


    Час і Хвалі
    Realaudio
    Аўдыё-архiў


    RFE/RL Newsline
    Weekday Magazine
    PBU Report
    RFE/RL Homepage
    Reprints


   Беларускі рэйтынг

   


27 Траўня 2004
 
Перасудавічы
 
Ягор Маёрчык, Перасудавічы
 
Першы, каго я сустрэў у Перасудавічах, быў Пятро Шацько. Сутыкнуліся мы зь ім якраз ля дарожнага ўказальніку з назвай паселішча.

(Шацько: ) “Моладзі няма дабра. Каровы некалі даілі, а цяпер гэтага няма. Збралі ад нас усё быдла. Усё ад нас забралі. Сельсавет нават забралі. Тут працавалі тры чалавекі, а ў Стрыгінь забралі старшыню і сакратара — два чалавекі. Такога скарачэньня, лічы, не адбылося. Няма ніякай дапамогі наконт зямельных надзелаў. Нічым не дапамагаюць. Дадуць нявырабленае поле — і нам, пэнсіянэрам, трэба рачкаваць, пакуль яго вырабіш. Вырабім, два гады карыстаемся, а пасьля яны забіраюць і даюць іншае. Тэхнікі не даюць. Наймаем трактары. Хлопцы ёсьць, якія маюць сваю тэхніку. Яны бяруць тысячу за сотку. Заплацім, і яны нам усё перааруць. Карацей кажучы, нас пакрыўдзілі”.

(Карэспандэнт: ) “Хто вас так пакрыўдзіў?”

(Шацько: ) “Хто яго ведае: ці старшыня райвыканкаму, ці хто іншы”.

Састарэлы Пятро Шацько скіроўваўся пехатою за дзевяць кілямэтраў у мястэчка Белаазёрск — гэта ў Бярозаўскім раёне Берасьцейшчыны. Нагодаю выправіцца ў няблізкі шлях стала пільная будаўнічая патрэба — маўляў, праблема насьпела, і яе трэба тэрмінова вырашаць.

(Шацько: ) “Дах працякае. Трэба яго перакрываць. А шыфэр зараз дарагі — 5 тысяч за адзін ліст. А трэба сто лістоў! Трэба паўмільёна грошай”.

(Карэспандэнт: ) “Дзе столькі грошай возьмеце?”

(Шацько: ) “Буду зьбіраць з пэнсіі”.

(Карэспандэнт: ) “Пэнсія вялікая?”

(Шацько: ) “123 тысячы”.

(Карэспандэнт: ) “Я вось так падлічыў, што вам трэба чатыры, амаль пяць месяцаў ня есьці”.

(Шацько: ) “Так яно і атрымліваецца”.

Тут спадар Шацько хітра ўсьміхнуўся і даў зразумець, што фінансы ў яго ўжо ёсьць, і што крочыць ён у мястэчка менавіта паглядзець на тавар. Мы разьвіталіся, і я скіраваўся ў бок вясковага пляцу. Цэнтрам сельсавету яшчэ пару год таму была суседняя вёска Высокая. Пасьля маленькай рэформы, як ужо паведмаіў Пятро Шацько, адміністрацыя пераехала ў Стрыгінь, што за 12 кілямэтраў.

Цяпер агменем грамадзкага жыцьця Перасудавічаў зьяўляецца Дом сацыяльных паслугаў. То тут заезныя мэдыкі жыхароў аглядаюць, то ўрачысты сход з нагоды якога афіцыйнага сьвята пройдзе, то тутэйшы народны хор рэпэтуе. Кампаніяй пявуньняў і ўсім Домам сацыяльных паслугаў кіруе Надзея Мікіціч. З размовы разумею: паўсядзённых праблемаў ў яе няма. Адно што турбуе пільную спарадыню — чаму я завітаў у іхную вёску, ды яшчэ без суправаджэньня?

(Мікіціч: ) “Цікава, чаго гэта вы самастойна езьдзіце, без прадстаўнікоў раёну?”

(Карэспандэнт: ) “Раён заняты сваімі справамі, а я так вырашыў прыехаць наўпрост, каб не замінаць ім працаваць. А гэта што, загад такі?”

(Мікіціч: ) “Не. Не загад. Як я разумею, што калі вы езьдзіце, трэба, каб з нашага раёну былі прадстаўнікі ўлады”.

(Карэспандэнт: ) “А чаму?”

(Мікіціч: ) “А таму!”

(Карэспандэнт: ) “Але я ежджу па сваёй краіне”.

(Мікіціч: ) “Вы тут усё пазапісваеце?”

(Карэспандэнт: ) “Натуральна, што так”.

(Мікіціч: ) “Нельга!“

(Карэспандэнт: ) “А чаму нельга?”

Гэтае пытаньне засталося без адказу. Надзея Мікіціч паглядзела на мяне і на ўсялякі выпадак прамовіла:

(Мікіціч: ) “У нашае вёсцы, мы ўсе задаволеныя Лукашэнкам. Усе яго падтрымліваюць”.

(Карэспандэнт: ) “За што вы яго так любіце?”

(Мікіціч: ) “За тое, што ён пэнсію нам дае ў час”.

(Карэспандэнт: ) “Гэтую пэнсію ў вас бы ніхто не адабраў, бо вы яе зарабілі”.

(Мікіціч: ) “Бог яго ведае”.

І толькі падчас наступнае сустрэчы я ўразумеў, хто насамрэч у Перасудавічах карыстаецца пашанаю. Аказваецца, нявестка пэнсіянэркі Антолі Пунькі працуе ў сельскім савеце. І як ёсьць патрэба, для сваіх аднавяскоўцаў маладая кабета можа што забраць альбо прывезьці.

(Пунька: ) “Усё людзі ідуць да маёй нявесткі: “Таня, вазьмі даведку… Таня тое, Таня сёе”. Хто памрэ, ці пашпарт мяняе — усё да яе прыносіць. Прыводзіць гатовае сюды, а ёй дзякуй скажуць за гэта”.

З Антоляй Пунькай у Перасудавічах стараюцца сябраваць усе. А як жа: пасварысься зь ёю, а пасьля нявестка Таня яшчэ адмовіць. І тады трэба будзе пехатою ісьці ў Стрыгінь па нейкай драбязе. Добразычлівыя суседзі — гэта яшчэ нікому не замінала. Але праблемаў у жыцьці спадарыні Пунькі ня менее:

(Пунька: ) “Мы жывем па-маленьку, бо ўжо старэнькія і хворыя. Сэрца баліць! У мяне арытмія сэрца. Гэтыя ночы я хоць крышку спала, а тыя зусім вачэй не заплюшчыла. Калі папярэджваюць пра магнітную буру, значыць, будзе сэрца балець. Павыходзім на двор і крычым адна на адну: “Ці ты жыва? Як ты спала?”

(Карэспандэнт: ) “Можа, да лекараў зьвярталіся?”

(Пунька: ) “А як жа! Нават у шпіталі ляжала. Лекары прыяжджаюць часта. Лечаць нас патрошку. Як прыедуць зь Белаазёрску сюды лекары, з кожнае хаты па двое ідуць, бо ўсё ўжо старыя. Трымала карову, але ўжо ня здужала і прадала. Ёсьць цяпер козачка. Але яна ўсё адно карову не заменіць, бо тая болей малака дае. Але трэба жыць так, як атрымліваецца. Пэнсія ў мяне малая. Атрымліваю ўсяго 68 тысяч. А дзед мой што? Атрымае пэнсію, і яму трэба выпіць”.

(Карэспандэнт: ) “Часта ён у вас п’е?”

(Пунька: ) “О! П’е бязбожна!!!”

(Карэспандэнт: ) “А ён п’е сваё ці набывае?”

(Пунька: ) “Па сялу возяць тэхнічны сьпірт. Яны яго набываюць і п’юць”.

(Карэспандэнт: ) “Ім жа атруціцца можна!”

(Пунька: ) “А што — яму пра гэта скажаш? Як скажу — ён пачынае злавацца. Як п’яны чалавек стане крычаць, ажно тут на двары чуваць”.

Алькагольная тэма працягнулася ў размове зь яшчэ адной жыхаркаю Перасудавічаў. Паколькі закранулі мы такую далікатную тэму, ейнага імя спадарыня папрасіла не называць. А пачалася гутарка здалёк, са згадкі пра ўласную гаспадарку і пра датычныя яе праблемы.

(Спадарыня: ) “Божа! Кароўкі можа ўжо дзесяць гадоў няма. Ніц няма!”

(Карэспандэнт: ) “А малако дзе бераце?”

(Спадарыня: ) “Нідзе не бяру. Жыву без малака. Ад пачатку разы два выпісвала ў калгасе. Але як зойдзеш на тую фэрму, калі ногі адымаюцца? Ня зойдзеш! Болей ужо і не выпісвала”.

(Карэспандэнт: ) “А малака хочацца?”

(Спадарыня: ) “Хочацца, але што тут зробіш. Бывае, што й бяз хлеба жыву. А калі папрашу, дык прынясуць”.

(Карэспандэнт: ) “З малаком зразумела, а як жыць бяз хлеба?”

(Спадарыня: ) “Бяз хлеба бульбу можна зварыць. А гэта вы запісваеце… Што я кажу?”

(Карэспандэнт: ) “Натуральна што! Будзеце па радыё гучаць”.

(Спадарыня: ) “А Божачкі ж мой! Зараз трэба будзе соткі садзіць. А як іх пасадзіць, трэба выдумаць. Ідзе вясна, і проста становіцца страшна!”

(Карэспандэнт: ) “Суседа папросіце і бутэльку яму паставіце”.

(Спадарыня: ) “Бутэльку тую я ўжо ня здужаю зрабіць. Калі былі сілы, гнала. Не скажу, што не было такога. А зараз ужо ня тое”.

(Карэспандэнт: ) “А вы па якім рацэпце бражку ставіце?”

(Спадарыня: ) “Малолі зерне, запарвалі бульбаю. Таўклі ўсё гэта. Кідалі туды дрожджы і крыху цукру. Вады дадавалі. Выбрадзіцца, тыдзень пастаіць. Дый гналі яе. Улівалі дый пераганялі яшчэ раз. Яна становіцца чыстая і добрая”.

(Карэспандэнт: ) “А вы вадою разбаўлялі, ці проста так пераганялі?”

(Спадарыня: ) “Я калі вясельлі ладзіла, то пераганяла проста так”.

(Карэспандэнт: ) “Моцная выходзіла?”

(Спадарыня: ) “Канечне!”

(Карэспандэнт: ) “Уяўляю толькі, якая смачная ў вас самагонка атрымлівалася!”

(Спадарыня: ) “Ой, якая яна смачная была!”

Тут спадарыня замаўчала і неяк няпэўна паглядзела ўдалеч. Яна, мабыць, моўчкі згадала мінулае. Калі я зной злавіў позірк старой, адразу ж запытаўся:

(Карэспандэнт: ) “Пра сельсавет — яны, можа, чым дапамагаюць?”

(Спадарыня: ) “Ніхто не прыяжджае. Хто нам дапаможа? Дзе яны ўсім дапамогуць? Па брыкет ужо перад марозам мусіла тэлефанаваць у самы райвыканкам, бо тут не давалі. Казалі, што няма. Як патэлефанавала ў райвыканкам, то яго адразу знайшлі. Зараз трэба зноў на вясну браць. Зноў казалі, што няма”.

У каго праблема, што брыкету немагчыма выпісаць, а вось Ніна Макоўчык ня ведае, як упарадкаваць зваленую перад хатаю кучу торфу.

(Макоўчык: ) “Я торф раскідаю”.

(Карэспандэнт: ) “Адная?”

(Макоўчык: ) “Адная! Няма нікога!”

(Карэспандэнт: ) “А чаму ніхто не дапаможа?”

(Макоўчык: ) “Дзеда няма. Пахавала, і ўжо сем гадоў жыву сама”.

(Карэспандэнт: ) “Давайце дапамагу занесьці брыкет!”

(Макоўчык: ) “Не!”

(Карэспандэнт: ) “Што так? Я грошай за гэта не вазьму”.

(Макоўчык: ) “Я не кажу, што грошы вы за гэта возьмеце. Але я самастойна”.

(Карэспандэнт: ) “Торф цяпер дарагі?”

(Макоўчык: ) “Ой, які дарагі! Усю восень зьбірала на торф. За чатыры тоны аддала 170 тысяч”.

(Карэспандэнт: ) “Ці надоўга вам хопіць гэтай машыны?”

(Макоўчык: ) “Будзе пакуль памру”.

(Карэспандэнт: ) “Сабраліся ўжо паміраць?”

(Макоўчык: ) “Так. Хопіць ужо жыць!”

(Карэспандэнт: ) “Чым вам сьвет белы не падабаецца?”

(Макоўчык: ) “Аднаму цяжка. У хату зойдзеш — і там адзін. Нідзе нікога няма”.

Дзіравыя дахі, слабое здароўе, п’янства, няўвага сельсавету — выглядае, што ў жыцьці Перасудавічаў гэтыя цяжкасьці ня самыя галоўныя. Болей вяскоўцы пакутуюць ад самоты. Папрасі распавесьці пра сябе — і ад бальшыні пачуеш: дзеці прыяжджаюць рэдка, звычайна толькі па сьвятах. А не было бы адзіноты — і ад штодзённых праблемаў старыя пакутавалі бы ня так моцна.


archive
  skip it
www.svaboda.org is © 2004 Radio Free Europe/Radio Liberty, Inc. All Rights Reserved.